OMURGASIZLAR BİYOLOJİSİ

B305 OMURGASIZLAR BİYOLOJİSİ I Ders notları özeti

INVERTEBRATANIN SINIFLANDIRILMALARI
• Hücresel organizasyon
a) Tek hücre protozoa
b) Çok hücre metazoa
• Vücut simetrisi
a) Asimetri
b) Radial simetri
c) Bileteral simetri
d) Küresel simetri
• Embriyo tabakalarına göre
a) Biploblastik (endo-ekto)
b) Triploblastik (endo-mezo-ekdo)
• Vücutta bölme segment
a) Segmentsiz
b) Segmentli : homonom , heteronom
• Vücut boşluğu tipleri
a) Tek boşluk
b) İki boşluk : barsak ve ikinci karın, ağız ve anüs
• İskelet
a) Vertabrata – endoiskelet , ekzoiskelet
b) İnvertabrata
c) Chordatlar
• Sinir
a) Poriferada yok
b) Annelidada ip merdiveni
c) Serebral gongliyon
d) Leteral sinirler
• Solunum
a) Protozoada yok
b) Antropodada trake
c) Diğerleri vücut yüzeyi
• Boşaltım
a) Porifera ve cnidoriada yok (diffuzyon)
b) Plathyelmintes →protonefridyum
c) Annelidada → nefridyum
d) Echinodermata → malpigi tüpleri
• Gruplandırma
a) Metazoa
b) Parazoa
c) Eumetazoa
- Coelenterata - Protostomia - blostopordan ağız - segmentasyon spiral
- Acoleomata - Deuterostomia - yanındaki delikten - segmentasyon radial
- Coelomata








REGNUM : PROTİSTA

Subregnum : Protozoa
• Serbest, parazit
• Tatlı su, deniz (kist yapamazlar)
• Yavaş kayma (Gragarin) stoplazma akımı (Amöboyit)
A- Pseudopodlar
a) Lobopod
b) Filopod
c) Rhizopod
d) Axopod
B- Flagella : Kamçı → vücuttan çıktığı kısma bleporoblast – bazal gronül denir
C- Cillia : Sağdan sola kavislerle hareket eder
Stigma : ışığa hassas pigment lekeleri
Vücut stoplazma ve nukleustan oluşur
Entoplazma, ektoplazma (bazen jelatinle sertleşip pelikula oluşturur)
Besin kofulu : beslenmede görevli alveol
Hep tek çekirdekli = Monoenergid
Bazen tek bazen çok = Polyenergid
Çekirdek a) kese b) kesif
Beslenme a) ototrof b) heterotrof c) saprozoik d) miksotrof

ÇOĞALMA
Eşeyli Üreme
İki hücrenin birleşip nukleuslarının kaynaşması singami
Zigot oluşur – kopulasyon
Gametler benzer izogamet - olay izogami
Gametler farklı anizogamet - olay anizogami
Sporozoada zigot ookiste dönüşür. Ookist içinde birçok defa bölünür. (sporogoni)
Konjugasyon → iki hayvan yan yana gelir → mikronükleus değişirler → MNlar iki defa bölünür → 4 MNun 3ü kaybolur → Kalanı tekrar bölünüp bir büyük bir küçük nukleus oluşturur → Küçük nukleuslar tekrar yer değiştirir →Büyük ve küçük N birleşir ve 8’e bölünür→3ü kaybolur 1 tanesi mikro olur ve bölünür→hayvan ikiye bölünür →bir daha bölünür.

Eşeysiz Üreme
a) ikiye b) multiple c) iç tomurcuklanma d) plazmotomi













Phylum : Sorcomastigophora
Clossis :Mastigophora
Subclossis: Phtomastigophora

Ordo: Chrysomonadida
- Tatlı su, deniz, koloni
- Oval
- Sarı kahverengi kromotoforları kırmızı stigmaları var
- Basit kontraktif koful
- Renkliler ototrof, hareketliler heterotrof
- Nişasta deposu yok

Ordo : crypitamonodida
- oval, yandan basık
- iki kamçı aynı boyda
- nişasta ve yağ
- palmella safhası geçirir
- saprozoik beslenir

Ordo : dinoflogellida
- Deniz - Parazit
- Yakamoz
- Sukus – Annulus
- Boşaltım pusule sistemi ile
- Heterotrof, ototrof

Ordo : Euglenida
- 1,2 kamçı
- Pelikula ile kaplı
- Stigma kamçının dip kısmında

Subclassis: Zoomastigophora Kommonset, Simbiyoz, Parazit

O:Rhizomostigita
- Tatlı su
- 1 veya fazla kamçı
- Hetarotrof
- Pseudopodları , lopododur.

O:Polymastigida
- Çok kamçılı
- Kist
- Parazit

O: Diplomonadida
- Tropozoid – Kist
- 4 çek 4 kamçı


O: Hypermastigida
- Çok kamçı
- Nukleus oxostyl parabosal cisim

CLOSSİS : Sarcodina
- Tatlı su, deniz, rutubet
- Parazit, Koloni
- Axapod, Lopopod Filopod
- Gametler kamçılı
- 1,2 çekirdek
- Kontaktif koful
- Kopulasyon

Subclossis: Rhizopoda

O: Amoebida
- Labopod , Filopod
- Zarsız kabuksuz
- İkiye bölünme ve tomurcuklanma

O: Testacida
- Testa vardır
- Deliklerden labopod ve filopodlar çıkar

O: Foraminaferida
- Kabuklu
- Deniz
- CaCO3
- Kabukta septum odacıkları
- Tek odalı monothalom
- Çok odalı polythalom
- Psodopod uzanan delikli kabuklar imperforat (tek delik) , perforat (çok delik)

Subclossis: Actinopoda
- Küre
- Planktonik
- Filopod, Axopod

O: Heliozoida
- Tatlı su
- Heterotrof

O: Rodiolora
- Denizde
- Küre
- Kapsül dışında jelatinimsi Calymma





Clossis : Sparozoa
- Parazit
- Diffuzyon, ozmoz
- Şizogoni – konakçı şizont
- Merezoit → gamont →gamet→zigot→kiste örtülür (spor) →burada bölünür ve sporozoitleri oluşturur.

Subregnum : Metazoa
Parazoa

Phylum : Porifera
- Organ yok Boşaltım: kontraktif koful
- Dermal ( pinococyt) ve gastral ( choanocyt) iki tabaka

• Amobosit, arcleocyt, myocit, collencyt, porocyt, ……., sycon, leucon, syllebeid.

İskelet:
- spiküller ( scleroblast )
- mono axon – tetra – tri –poly
- sponginler (spongioblast)

Gemula (iç tomurcuk oluşturması)
Archeocytler toplanırlar mezensimde → içleri trophosit tarafından besin doldurulur. Archeocytlerin etrafını amöbocytler kalın bir zar şeklinde kaplar. Amfidiskler sağlamlaştırır ve ince bir zar yapıyı sarar. Mycropylden geri çıkarlar.

Clossis: Calcorea
- CaCO3
- Spikülleri mono tri tetra axon

Demonspongia
- Radial Simetri
- İskelet keratin

Phylum : Coelenterota


Cnidoblast içinde nematocyts → yakıcı savunma
- Polip medüz form
- Beslenme polibi → hydront
- Üreme polibi →blastotyl

Nematocyst Tipleri
- Penetronte → hypotoxin akıtır
- Volvante → fırlatılır
- Glutinante → yapışkanlıdır.



Clossis : Hydrozoa
- Hem polip hem meduz
- Tatlı su havuz göl
- Ağız çevresinde kol yok velum var
- Dış iskelet var (periderm)

Clossis : Scypozoa (Meduz)
- Denizde yaşar
- Larvo polip ergin ve düz
- Radial simetri
- Göz, koklama, denge organları

Clossis: Anthozo (Mercan)
- Duyu organı yok
- Dış iskelet CaCO3
- Ağız mideye değil yemek borusuna bağlanır
- Biradial simetrik

EUMETAZOA
- Organ sindirim boşluğu ağız

A) Radiata :
- Phylum : Ctenophora
- Oval ya da küre
- Ekdo –endo mesaglae
- Tarak organı
- İki tentaküllü
- Cornivor
- Dağınık sinir sistemi

B) Bilateria
- Protostomia
- Deuterostomia

Clossis: Tentaculata → tentaküllü
Clossis: Atentaculata →tentakülsüz

Phlum : Plothyelmintes (Yassı Solucan)
- Dorsoventral yassılaşmış biletoral
- Coelom yok
- Endoderm, ektoderm, mezodermden oluşan tripoblastik bir yapı.
- Anüs yok
- Larinks var







Clossis: Turbelloria
- Tatlı su, deniz,toprak,serbest
- Dorsoventral
- Önde göz ve tentaküller
- Tek tabakalı silli
- Rhabditler korumada
- Ağız ortaya yakın
- Regonorozyon neoblogyl hücre ile
- Eşeyli, eşeysiz

Ordo: Acoela
- Barsak yok

Clossis: Tremotoda
O: monogenea
O: digenea

FASCİOLA HEPATİCANIN HAYAT DEVRİ:
Koyun, keçi gibi memelilerin karaciğerinde yaşar. Yumurtaları hayvanın karaciğerinden bağırsağa ve oradan sindirilemeyenlerle birlikte dışkıya geçer.
- Su bulunca kapak açılır
- İçinden silli bir larva çıkar (miracidium)
- Basit bir göz ve embriyonik hücre vardır
- Serbest yüzüp sillerini kaybeder ve bir su salyangozuna yapışır
- Sporosist yapısına dönüşür
- Redia dölünü oluşturur
- Yaz ise tekrar redia, kış ise corceo oluşur
- Corceo salyangozdan çıkar, yüzer bitkiye tutunur sili kopar
- Yenilir ve konak karaciğerinde erginleşir.

Clossis : Cestoda
- insan ve omurgalıda parazit
- vücut scolex ve strabilo
- sinir sistemi bir serebrol ve 2 sinir şeridi
- gelişmeleri cysticercus ve ergin şerit dönemi

Phylum : Nemertina
- Parazit değil
- Yassı ve ince vücutlu
- Silli epitel ile çevrili
- Pigment var renklidir.

GRUP: Pseudocoelameta
- Ağız ve anüs var

Phylum: Gostratrichia
- Tatlı su ve deniz
- Pul diken kıllar var
- Baş boyun gövde

Phylum : Rotifera – Tekerlek
- Tekerlek organı ve gövde
- Dorsoventral basık
- Ağız önde
- Forinkde 7 kitin diş
- Forink fırlatılabilir
- Kluok var
- Sindirim sistemleri basit
- Ayrı eşeyli
- Dişiler 3- 50 genelde 10 üretir
- Ovavizi porlar kluoktan cıkarır

Phylum : Aconto Cephala (Dikenbaşlı Kurt)
- Parazit
- İki ayrı konak
- İlki böcek ikinci omurgalı
- Kütikula ile örtülü
- Proboscis de kıvrık dikenler var
- Ayrı eşeyli
- Çok sayıda iyi gelişmiş yumurta çıkar
- Dışkıyla çıkar
- Başka böcekte açılır.

Phylum : Nematoda (Yuvarlak Solucanlar)
- Tatlı su, deniz
- Parazit
- Biletoral
- Uzun yassı
- Segmentsiz
- Sabit sayıda hücreden oluşur
- Yassılardan farkı vantuz ve çengel gelişmemiştir
- Ağız ve anüs var
- Avlarını dişlerler
- Boşaltım kanal şeklindedir
- Ovipordur. Yumurta nemli toprağa bırakılır.

Phylum : Nematomorpha (At Kılı Kurtları)
- İplik şeklinde
- Genç parazit, ergin serbest
- Kutikula
- Ağız küçük
- Sistemler yok
- Ayrı eşeyli







GRUP: Coelomata
Sölem Oluşumu Amaçları:
• Maddelerin iletim ortamı
• Boşaltım organı oluşmadan N’lu atıkların depo yeri
• Gametlerin gelişme yeri
• Eşey ve diğer organların büyüme ve gelişme yeri

Phylum : Mollusca
- Yumuşak vücutlu segmentsiz
- Salyangozlar hariç bileteral
- Baş, ayak, ,ç organ torbası ( kalp, bezler, böbrek, vs…)
- Ağız göz tentakül
- Manto ile kabuk arası boşluk manto boşluğudur.
- Ağızda üzeri dişli redula dili var
- Sindirim ağız lürinks özofogus mide incebağırsak anüs
- Boşaltım meanefridyum
- Sinir 3-4 ganglion çifti
- Serebral arkada, pedal iç organda visserol
- Ayrı eşeyli
- Duyu ve solunum gelişmiştir.


CLOSSİS: GASTROPODA (Karından Bacaklı)
• Kara ,deniz tatlı su
• Larval dönemde bileteral
• Larval trachopara ve veliger olmak üzere iki tip
• Başta iki çift anten uçlarında göz
• Redula
• İç organlar gelişme sırasında 180 derece döner Buna – TORSİYON denir.
• Bundan sonra bileteral bozulur.
• Kalp bir karıncık bir kulakçık olmak üzere iki kısımdan oluşur.
• Ayrı Eşeylidir.
• Ovivar vivipar

CLOSSİS: SCOPHOPODA (Deniz Dişi)
• Denizlerde sığ bölgede görülür.
• Bileteral
• Huni şeklinde iki ucu açık
• Başta çok tentakül var
• Göz yok
• Ağız yok ve yakalama tentakülleri var
• Ayrı eşeylidir






CLOSSİS: LOMELLİBRONCİATA (Midye)
• Bileteral simetrik
• Baş yok
• Kabuk iki parça
• Kuvvetli kaslardan oluşan esnek bir menteşeye sahiptir. (ligoment)
• Manto sağda ve solda hava ve suyun giriş çıkış yapabileceği kıvrımlar yapmıştır
• Kazıcı ayakları vardır
• Dışta kitin benzeri bir kabuk vardır.
• Ortada CaCO3
• İçte CaCO3-konsiyonin karışımı
• Sindirim iyi gelişmiş (serebral, pedal,wisseral)
• Duyu organları bir çift statosit (denge organı)
• Ayrı eşeyli
• Döllenme suda – larva valiger larvası

CLOSSİS: CLEPHALOPODA (Kafadan Bacaklılar)
• Molluscanın en yüksek organizasyonlu
• Bileteral simetri
• Büyük başta bir çift göz ve ağız
• 8-10 tentakül üstlerinde vantuz
• Kabuklar ufalmış CaCO3 yığını halini almış, aralarında hava var, yüzmeyi sağlar
• Su sifon ile dışarı verilir
• Boşaltım böbrekle olur
• Kapalı dolaşım
• Solungaçla solunum
• Ayrı eşey
PHYLUM : ANNELİDA (Halkalı Solucanlar)
• Tatlı su, deniz, kara
• Serbest, Parazit
• Vücut benzer segmentle
• Bileteral simetri
• Mezoderm birçok coelom hücresinden oluşmuştur
• Parapod uzantıları her segmentte mevcuttur.
• Dışta ince kütikula – epidermis – halkalı ve boyuna kaslar
• Nefridyum
• İp merdiveni şekline sinir sistemi var
• Kapalı dolaşım

CLOSSİS: POLYCHOETA (Deniz Solucanı)
• Olygochoata (Toprak Solucanı) = Clitellum kalınlaşmış epitelyum
• Hirudinea (sülük)
• Tatlı su
• Dorsoventral
• Sabit sayıda segment
• Eşeyli
• Re…… yeter az
• Karın vantuzu ağız vantuzu