Memeliler ve Omurgalılar

OMURGALILAR VE MEMELİ HAYVANLAR


OMURGALILAR


Omurgalýlar, sýrtlarý boyunca uzanan omurgalarýyla tüm öbür hayvanlardan ayrýlýr. Omurga, kýkýrdaktan, kemikten ya da her
ikisinden oluþan iskeletlerinin en önemli bölümü ve temel eksenidir. Omurgalýlar genellikle omurgasýzlardan daha iri ve daha
karmaþýk yapýlýdýr.
Ýlk omurgalýlar yaklaþýk 510 milyon yýl önce ortaya çýkan ilkel balýklardýr. Omurganýn kaslarla hareket ettirilebilen esnek bir destek
oluþturduðu, böylece bu hayvanlarýn hýzlý yüzmesine olanak saðladýðý düþünülmektedir. Omurga ayrýca, içindeki kanalda yer alan sisteminin en yaþamsal bölümlerinden olan omuriliði korur. Omurilik, gövde ve uzantýlarý ile beyin arasýnda bir sinir köprüsü kurar.
Bu geniþ hayvan grubu balýklar, amfibyumlar, sürüngenler, kuþlar ve memelilerden oluþur.

MEMELÝLER (MAMALÝA)

Yavrularýný süt salgýlayan göðüs bezleriyle beslediklerinden bu hayvanlara Mammalia adý verilmiþtir. Bu hayvanlar Jurada memeli
benzeri sürüngenlerden (Synapsida alt sýnýfýnýn Therapsida takýmýndan) ayrý bir dal þeklinde meydana gelmiþlerdir. Bu gruptaki
hayvanlarýn temel özelliklerinden birisi de tümünün vücudunda az yada çok sayýda kýlýn bulunmasýdýr.
Memeliler üç ana gruba ayrýlýr. Bunlarýn arasýnda tekdelikliler yada yumurtlayan memeliler olarak tanýnan grup ornitorenk ve
ekidnelerden oluþur. Bu ilginç hayvanlarýn yavrularý, kýþlar gibi yumurtadan çýkar, ama sonra anne sütüyle beslenir.
Ýkinci grupta keseliler yer alýr. Keselilerin yavrularý çok az geliþmiþ olarak doðar. Yeni doðanlarýn uzunluðu genellikle 6 santimetreyi
aþmaz. Baþlýca keseliler arasýnda opossum, tasmanyaþeytaný, bandikut, kuskus ve kangru sayýlabilir.
Eteneli memeliler en geniþ memeliler grubunu oluþturur. Plasenta adýyla da tanýnan etene, annenin içinde geliþen ve yavru ile
anne arasýnda köprü kurarak doðana kadar yavruyu besleyen bir organdýr. Eteneli memeliler baþlýca 10 grup altýna toplanabilir:
Böcekçiller (Insectivora) en çok eski dünyada bulunmakla birlikte bir ölçüde Kuzey Amerika’ya da yayýlmýþtýr. Köstebekler,
kirpiler ve sivrifareler en bilinen üyeleridir.
Yarasalar (Chiroptera), uçan memelileri kapsar. Hemen hemen bütün iri yarasalar meyveyle beslenirken, küçüklerinin çoðu
böcekleri avlar.
Primatlar (Primates) maymunlar ve insanlardan oluþur. Geliþmiþ beyinleri ve el becerileriyle dikkat çekerler.
Diþsizler (Edentata) ya diþten tümüyle yoksundurlar yada aðýzlarýnda basit yapýlý birkaç diþ taþýrlar. Armadillo, karýncayiyen ve
tembelhayvan bu grubun üyeleridir.
Kemiriciler (Rodentia) tür ve birey sayýsý en çok olan memelilerdir. Tür sayýsý 4000’i aþan memelilerin yarýsýndan çoðunu
kemiriciler oluþturur. Kobay, fare ve sýçanýn yaný sýra oklukirpi, kunduz ve sincap da kemiriciler arasýnda yer alýr.
Etçiller (Carnivora) aslan, kaplan, pars, sýrtlan, sansar, ayý, kedi, ve köpeði de içeren yýrtýcý hayvanlardýr. Denizde yaþamaya büyük
bir uyum gösteren foklar ve morslar ise genellikle yüzgeçayaklýlar (Pinnipedia) adýyla ayrý bir grupta toplanýr.
Balinalar (Cetaca) hemen hemen tümüyle kýlsýz, balýk biçimdeki memelilerdir. Suyun dýþýnda yaþayamazlar. Gerçek balinalarýn sýra yunuslar ve musurlar da bu grupta yer alýr. Mavi balina yaþayan en iri hayvandýr.
Filler (Proboscidea) günümüze yalnýz iki türüyle ulaþabilmiþ kara hayvanlardýr.
Tektoynaklýlar (Perissodactyla) at, eþek, zebra, tapir ve gergedandan oluþurlar. Toynaklar, bu ve sonraki grubun ayak
parmaklarýný çevreleyen, kalýnlaþarak baþkalaþýma uðramýþ týrnaklarýdýr.
Çifttoynaklýlar (Artiodactyla) deve, geyik, zürafa, sýðýr, antilop, keçi ve koyun gibi geviþgetirenlerin yaný sýra domuz, pekari ve
suaygýrý gibi geviþgetirme özelliði bulunmayan hayvanlarý da kapsar.
KARAKTERÝSTÝK ÖZELLÝKLERÝ
1. Vücutlarý genel olarak belirli zaman aralýklarýnda dökülen kýllarla kaplýdýr. Derilerinde ter, yað, koku ve süt bezleri gibi çeþitli bezleri bulunur. Bazý memelilerin vücut ve kuyruk kýsýmlarýnda sürüngenlerinkine benzeyen pullar vardýr.
2. Balinalar (Cetacea) ve Deniz inekleri (Sirenia) gibi deniz memelileri dýþýnda kalanlarda dört üye vardýr. Bu deniz
www.veteriner.tv>Veteriner Hekim> Resimleri - Videolari - Vahþi - Hayvanlar Alemi,Evcil Hayvan Resimleri,En güzel Komik, Video,http://www.veteriner.tv/tr Joomla! ile Güçlendirilmiþtir Oluþturan: 13 February, 2009, 17:19
memelilerinde arka üyeler kaybolmuþtur. Her bir üyede 5 veya daha az sayýda parmak bulunur. Gerek üyeler ve gerekse
parmaklar çeþitli yaþam biçimlerine göre, örneðin, yürümek, koþmak, týrmanmak, yüzmek, uçmak ve kaçmak gibi görevleri yerine þekiller kazanmýþlardýr. Parmak uçlarýnda boynuz yapýsýnda týrnak ve toynaklar, parmak altlarýnda ise etli yastýklar mevcuttur.
3. Ýskelet iyi bir þekilde kemikleþmiþtir. Kafataslarýnda 2 oksipital kondil, boyunlarýnda 7 tane omur bulunur. Kuyruklarý uzun ve
hareketlidir.
4. Her iki çenede de mevcut olan diþlerin kök kýsýmlarý çukurluklar içerisine gömülüdür. Diþler beslenme durumlarýna göre çeþitli gösterir. Bazýlarýnda diþler bulunmaz. Dilleri çoðunlukla hareketlidir. Gözlerinde hareketli göz kapaklarý, kulaklarýnda etli bir dýþ kýsmý bulunur.
5. Kalpleri 2 kulakçýk ve 2 karýncýk olmak üzere 4 odacýklýdýr. Kuþlarýn tersine bunlarda yalnýz sol aort kökü bulunmaktadýr. alyuvarlarý
yuvarlak ve çekirdeksizdir.
6. Solunumlarý yalnýz akciðerlerle olur. Larinkste ses çýkarmaya yarayan ses telleri bulunur. Kalp ve akciðerlerin yer aldýðý göðüs
boþluðunu karýn boþluðundan ayýran ve diyafram adý verilen kaslý bir bölme vardýr. Böyle bir yapý memeliler dýþýnda hiç bir hayvan
grubunda görülmez (kuþlardaki bölme kaslý deðildir).
7. Vücut sýcaklýðý sabittir ve çevre koþularýna baðlý olarak deðiþiklik göstermez (Homoiothermus). Vücut sýcaklýðý metabolizma saðlanýr (endeterm). Vücut üzerinde bir kýl örtüsünün varlýðý, deri altýnda vücudu saran bir yað tabakasýnýn bulunmasý ve kirli kan dolaþýmýnýn birbirlerinden tümüyle ayrýlmýþ olmasý, vücut sýcaklýðýnýn deðiþmezliðini saðlayan özelliklerinden bazýlarýdýr.
8. Sidik keseleri vardýr ve boþaltým maddesi sývý haldedir.
9. Beyinleri geliþmiþ, cerebrum ve cerebellum kýsýmlarý oldukça büyüktür. Beyinden 12 çift sinir çýkar.
10. Erkeklerinde bir kopulasyon organý (penis) mevcuttur. Testisleri genellikle karýn boþluðu dýþýnda yer alan ve scrotum adý
verilen torbalar içerisinde bulunur. Yumurtalarý küçük ve kabuksuzdur. Yumurtanýn geliþmesi yumurta kanalý (ovidukt)nýn
deðiþmesiyle meydana gelen döl yataðýnda (uterus) tamamlanýr. Amnion, korion ve allantois gibi embriyonik zarlar mevcuttur.
Genellikle embriyoyu uterusa baðlayarak onun beslenmesini ve solunumunu saðlayan bir plasenta bulunmaktadýr. yavrular
doðumdan sonra diþi hayvanýn süt bezlerinden salgýlanan süt ile beslenir.
-Memeliler sürüngenlerden meydana gelmiþ olmalarýna karþýn onlardan bir çok yapýsal farklýlýklar gösterirler. Bu farklýlýklarýn önemlileri þunlardýr:
11. Memelilerde vücut örtüsü olarak pullar yerine kýllar bulunur. Yalnýz bazý memelilerin vücutlarýnda ve kuyruk bölgelerinde
sürüngenlerden kalma bir özellik olarak hala pullar mevcuttur.
12. Memelilerin kafatasýnda iki oksipital kondil bulunur (sürüngenlerde bir tane) ve beyin kutusu daha büyüktür.
13. Memelilerde göðüs boþluðu ile karýn boþluðunu birbirinden ayýran kaslý bir diyafram vardýr
14. Memelilerde alt çene kemiði bir parça halindedir (sürüngenlerde çok sayýda).
15. Memelilerde alt çene kemiði doðrudan kafatasý ile eklem yapmaktadýr (sürüngenlerde quadratum ile eklem yapar).
16. Memelilerin orta kulaðýnda incus, malleus ve stapes olmak üzere üçlü bir kemik zinciri vardýr (sürüngenlerde yalnýz stapes karþýlýðý
olan Columella iç kulakta bulunur, diðer iki kemik çene ile birleþmiþtir).
17. Memelilerde belirli zamanlarda dökülen diþler bulunur (sürüngenlerde diþler belirli zamanlarda deðiþtirilmez).
18. Memelilerde kalp dört odacýklýdýr ve yalnýz sol aort kökü mevcuttur.
19. Memelilerde ses kutusu çok iyi geliþmiþtir (sürüngenlerde körelmiþtir).
20. Memeliler yavrularýný salgýladýklarý süt ile beslerler.
21. Vücutlarýnda kýllarýn bulunmasý, görme, iþitme ve koku alma duyularýnýn çok geliþmiþ olmasý, beyinlerindeki cerebrum ve
cerebellum kýsýmlarýnýn geliþmiþliðine baðlý olarak tüm faaliyetleri iyi bir þekilde koordine edebilmesi, öðrenme ve öðrenilen þeylerin
hatýrda tutulmasýna yarayan bir bellek oluþumu ise memelilerin kuþlardan daha evrim geçirmiþ olduklarýný kanýtlayan özelliklerdir.
www.veteriner.tv>Veteriner Hekim> Resimleri - Videolari - Vahþi - Hayvanlar Alemi,Evcil Hayvan Resimleri,En güzel Komik, Video,http://www.veteriner.tv/tr Joomla! ile Güçlendirilmiþtir Oluþturan: 13 February, 2009, 17:19