Adaptasyon

Adaptasyon
Bitkilerdeki dokular bitkilere göre bir takım farklılıklar gösterir. Bitkilerin yaşam ortamındaki çevresel koşullar
gelişmişliği ait olduğu dokularda farklılaşmaların oluşmasına neden olur. ÖRNEK: Kurak bölge bitkisinde
1-Gövde kısa ve kalın.
2-Kök çok gelişmiş.
3-Yaprak kalın ve küçük yüzeyli.
4-Gözenek (stoma) az ve derinde.
5-Yaprak yüzeyi terlemeyi önleyen fazla ışığı engelleyen tüylerle çevrilidir.
Epidermisin dış çeperi daha kalındır.
6-Kutiküla Kalınlaşmıştır.
Monokotil ve Dikotil Canlıların Karşılaştırılması.
Organ-Yapı Monokotil Dikotil
Kök : Saçak Kazık
Yaprak : Perdeli damar Ağsı damar
Tohum : Tek çenek Çift çenek
letim demeti : Dağınık (Kapalı) Düzenli sıralanış
Meristem doku : Pirimer meristem Pirimer ve sekonder meristem var
Büyüme : Boyca Boyca ve ence
Bitkilerde Analoji : Farklı orijine sahip yapıların metamorfozla aynı işi yapabilecek karakterlerle donanması.
Çiçeksiz bitkilerde = Rizoid ler , Parazit bitkilerde = Haustorium-emeçler ,Yüksek bitkilerde = Kökler
Bitkilerde homoloji : Yaprak = Stamen = Karpeller : Bunların kökenleri aynı ancak farklı görevleri
gerçekleştirmek için metamorfozla morfoloji ,histolojik ve anatomik farklılıklar gösterir.
A-Kök :
lk kök sistemi eğreltilerde görülür. Karayosunlarındaki rizoid ler kök görevi üstlenen analog yapılardır.
Kökün Temel Özellikleri:
1-Su ve mineral alınmasına organize olmuştur.
2-Yer çekimine pozitif tropizma yaparlar.
3-Yaprak taşımazlar.
4-Klorofil içermezler.
5-Epidermis i ince çeperlidir.
6-Stoma ve tüy metamorfozları taşımaz.
7-Epidermis ten emici tüyler oluşur ve büyük tek koful taşırlar.
8-Dış çeperde (epidermis) kütikula bulunmaz.
Kök Metamorfozları :
1-Depo Kökler : Şişkin ve depo organı özelliğinde olup besin depolar. ÖRN: Havuçta nişasta , Pancarda
şeker birikir.
2-Tutunma Kökleri : Duvar ve diğer cisimlere tutunmada rol oynarlar. Haptotropik (dokunmaya yönelme)
tepki verirler. ÖRNuvar sarmaşığı.
3-Destek Kök : Bataklık ortamlarda yaşayan bitkilerde gevşek zemine tutunmak için yanal uzanan ekstra
köklerdir.
4-Diken Kök : Koruma yeteneğini artıran özelliktir.
5- Özümleme Kökleri : Kloroplast taşıyan bu hava kökleri fotosentezde yaparlar. ÖRN : Orkideler
6- Havalandırma Kökleri : Yeterli oksijen içermeyen bataklık ve sulak ortam bitkilerinde negatif jeotropizm
gösteren kökler toprak ve su üstüne çıkarak O2 alınımında rol oynarlar. ÖRN: Mangrove , Metroxylan
hurmalarında.
7-Sömürme Kökleri : Parazit bitkilerde kökler diğer(Konukçu) bitkinin dokularına girebilecek emeçler haline
dönüşmüştür. ÖRN: Ökse otu
8-Gövde teşkil eden kökler: Kökler yan tomurcuklar vererek yeni bitkiler oluştururlar. ÖRN: Yabanıl otlar.
Önemli notlar:
1-Depo kök ve gövde oluşturan kökler vegetatif üreme gerçekleştirirler.
2-Havalandırma kökleri negatif jeotropizm gösterirler.
3-Yabanıl otlarla mücadelenin zorluğu gövde teşkil eden kökler bulundurmasındandır.
4-Su ortamında yaşayan ve bütün yüzeyi ile su alabilen bitkilerde kök bulunmaz.
B-Gövde:
lkse gövde oluşumu karayosunlarında görülür letim demetlerine sahip gövde eğreltilerde görülür. Ancak
gerçek gövde oluşumu çiçekli bitkilerde görülür.
Gövdeyi kökten ayıran özellikler:
1-Yaprak taşırlar.
2-Hem uçtan hemde intekalar büyür.
3-Lentisel , stoma , hidatot gibi madde alış verişinde görev alan yapılar taşırlar.
4-Negatif jeotropizma gösterirler.
Gövde metamorfozları:
1-Depo gövdeler: Genellikle toprak altında bulunurlar. Toprak üstüne yapraklar toprak altına ise kökler
oluştururlar. Organik madde depo ederler. ÖRN: Patates
2-Sülük gövde: Gövdeden ayrılan yan dallar sülük gibi tutunma işlevini görmek için farklılaşmıştır. bitkinin
diğer cisimlere tutunup destek almasını sağlarlar. ÖRN:Asma
3-Yapraksı özümleme kökleri: Kurak ortam bitkilerinde dumura uğrayan yaprakların görevini gövde üstlenir
ve özümleme yaparlar. ÖRN:Kuşkonmaz , Zambak
4-Diken gövde: Gövdeden çıkan yan dallar diken şeklini alarak koruma işini üstlenir .ÖRN: Ahududu
C-Yaprak:
Yaprak metamorfozları:
1-Besleyici yapraklar: Kısa , kalın , renksizdir. Besin depolarlar.
ÖRN:Soğan
2-Diken yapraklar: Çöl ortamında terlemenin azaltılması ve korunma gibi yaşamsal adaptasyonları olan
bitkilerde görülür .
ÖRN: Devedikeni
3-Sülük yapraklar: Zayıf gövdeli bazı bitkilerde başka cisimlerden destek almak amacı ile yapraklar sülük
halini almıştır.
ÖRN: Bezelye
4-Su depo yaprakları: Kurak ortamlarda yaşayan bazı bitkilerde yapraklar su depolamak için özelleşmiştir.
ÖRN: Makas otu
5-Kapan (Tuzak) yapraklar: nsektivor bitkilerde yapraklar böcek kapanı haline dönüşmüştür. Bu sayede
bitkiler azot ihtiyacını yakaladıkları böcekleri sindirerek karşılarlar.
ÖRN: Drosera, Nephentes, Dionea
Hidatotlar:
1-Su ve bataklık bitkilerinin yapraklarında bulunur.
2-ki kilit hücresi bulunur ancak açıklık hücreler tarafından kontrol edilemez.
3-Odun boruları ile bağlantılıdırlar.
4-Fazla suyun sıvı halde dışa atılımını sağlarlar.
5-Bitkilerde boşaltıma yardımcı yapılardır.
Kutiküla:
1) Epidermisin salgısı olarak meydana gelir.
2) Kalınlığı bitkinin su kayıbına toleransına bağlı olarak değişir.(Sulak ortam bitkilerinde incedir.)
3) Canlı ve nazik olan alt dokulardaki hücreleri fiziksel , kimyasal , biyolojik olumsuzluklara karşı korur.
4) Su kayıbını önleyici görev üstlenir.(Azda olsa transpirasyonla su kaybı vardır .)
5) Stoma hücrelerinde bulunmaz.